به گزارش برترین خبر ، متن کامل این یادداشت را در زیر مشاهده می‌کنید:
لزوم توجه به پژوهش‌های موثر و مبتنی بر دینامیک
بسیاری از مواجهات انسان با جهان مادی، موید این موضوع است که گویا همه چیز در حال تغییر و تحول است؛ حتی اگر تحولی طی میلیون‌ها سال یا در کسری از ثانیه رخ دهد و این تغییر و تحول نیز تابع قوانین مشخصی است که کمیت و کیفیت متغیرها را مشخص می‌کند. حوزه تغییر و تحول می‌تواند از فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و علوم مهندسی و علوم جوی و اقیانوسی تا علوم اجتماعی، شناختی و رفتاری، مدیریت، اقتصاد و روانشناسی و غیره متغیر باشد. چنانچه انسان این قوانین را درک نماید، می‌تواند از وضعیت‌های آینده خبر دهد. بنابراین طبیعی می‌نماید که قسمت عمده پژوهش‌های بنیادین(تجربی و نظری)، مصروف یافتن قوانین تغییر و تحول گردد؛ اما چگونه می‌توانیم تغییرات و تحولات را بیان و توصیف کنیم؟ بهترین ابزار برای تبیین تغییر و تحول دریک مجموعه از متغیرها، ریاضیات است زیرا پس از مدل‌سازی، بدون توجه به مفهوم و تعبیر، می‌تواند کمیت و کیفیت تحول را توصیف نماید.
روزانه پژوهش‌های متعددی در حوزه‌های مختلف انجام می‌شوند ولی معیار و محک موثر بودن آن‌ها(به معنای اعم کلمه) معمولا محل مناقشه است. به استثنای پژوهش‌هایی که منجر به تولید محصول می‌گردند، دور از ذهن نیست که قابلیت تحلیل و پیش‌بینی وضعیت‌های آتی توسط یک پژوهش را بتوان محک خوبی برای موثر بودن آن درنظر گرفت. چنین رویکردی می‌تواند به نوعی تقاضامحور بودن پژوهش را نیز شامل باشد. خوشبختانه تحلیل و پیش‌بینی مذکور با ابزارهای سیستم‌های دینامیکی قابل انجام است و در شکل امروزی، قدمتی به اندازه حداقل ۴۰۰ سال دارد. نزدیک به ۸۰درصد از مدال‌های فیلدز-که در ریاضیات معادل جایزه نوبل هستند- در ۱۰۰ سال اخیر به تحقیقات برجسته در حوزه سیستم‌های دینامیکی اعطا شده اند که نشان از اهمیت و پیشروبودن این حوزه از ریاضیات دارد. در هر پدیده که اثری از تغییر و تحول وجود دارد می‌توان با مدل‌سازی مناسب، از سیستم‌های دینامیکی برای پیش‌بینی علمی بهره گرفت. با این توضیحات، شاید بتوان یکی از نشانه‌های وجود پژوهش‌های موثر در یک جامعه علمی را میزان استفاده از ریاضیات و به خصوص دینامیک در نظر گرفت.
هرچند علوم تجربی، انسانی و فنی در ایران تاکنون در پژوهش‌های خود درخشان ظاهر شده‌اند، با این وجود هنوز پتانسیل‌های زیادی در حوزه ریاضی و دیگر علوم پایه وجود دارد که به‌کارگیری آن‌ها موجب ارتقای سطح پژوهش و افزایش تاثیر(به مفهوم فوق‌الذکر) آن‌ها خواهد شد. بنابراین، در راستای تاثیر بیشتر پژوهش‌های بنیادین، موارد زیر پیشنهاد می‌گردند:
- یکی از اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور در حوزه علوم پایه و کاربردی، سیستم‌های دینامیکی و احتمال است. بنابراین، تقویت و توسعه این شاخه علمی و نیز شاخه‌های دیگر مورد نیاز برای این حوزه علمی جهت استفاده در پژوهش‌های موثر، توصیه می‌گردد.
- ایجاد بسترهای مناسب برای گفت‌وگوی بین متخصصان رشته‌های مختلف با هدف اولیه شناخت نیازها، تقاضاها و توانایی‌های یک‌دیگر و با هدف نهایی ایجاد چرخه علمی و مرجعیت دانش. به‌عنوان مثال، چنین بستری می‌تواند با دعوت از متخصصان رشته‌های دیگر در محیط پژوهشکده‌ها به نحو مقتضی صورت گیرد.
- تقویت و گسترش پژوهشکده‌ها جهت تسریع موارد بند ۲
- گنجاندن روش تحقیق علمی مناسب برای هر رشته علمی در برنامه درسی و پژوهشی.
- توجه ویژه به مدل‌سازی دینامیکی پدیده‌های علمی از طریق گنجاندن این مبحث در برنامه درسی و پژوهشی. در همین راستا، پیشنهاد می‌شود مسابقات ادواری با موضوع مدل‌سازی ریاضی برگزار گردد.
- توجه ویژه به پژوهش‌های مبتنی بر دینامیک و پرهیز از پژوهش‌هایی که قابلیت پیش‌بینی علمی ندارند.
- تغییر فاز پژوهش‌های بنیادی از حالت درون‌مدار(طرح مسایل درون‌رشته‌ای) به حالت برون‌مدار(طرح مسایل برون‌رشته‌ای، میان‌رشته‌ای و چندرشته‌ای)
